അസർബൈജാനിലെ ബാക്കുവിൽ നടന്ന സിഒപി29 കാലാവസ്ഥാ ഉച്ചകോടി, ഭീതിദമായ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തെ നേരിടുന്നതിന് രാജ്യങ്ങൾ ഒത്തുചേർന്നു ധാരണയിലെത്താനുള്ള നടപടികളുടെ പ്രധാന വഴിത്തിരിവാകേണ്ടതായിരുന്നു. ഫോസിൽ ഇന്ധനങ്ങൾ അനിയന്ത്രിതമായി കത്തിച്ച് ആഗോളതാപനത്തിന് കാരണമാവുന്ന ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളായ കാർബൺ ഡയോക്സൈഡ്, മീഥേൻ എന്നിവ അശ്രദ്ധമായി പുറത്തുവിടുന്നതിനെ തടയുവാനുള്ള സമവായത്തിൽ എത്തിച്ചേരാൻ മുൻകാലങ്ങളിലെപ്പോലെ തന്നെ ഈ ഉച്ചകോടിയും പരാജയപ്പെട്ടു. പങ്കെടുക്കുന്ന വിവിധ രാജ്യങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള വൈരുദ്ധ്യങ്ങൾ ഈ സമ്മേളനവും അടയാളപ്പെടുത്തി.
ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളുടെ പുറന്തള്ളൽ സ്വയം കുറയ്ക്കാനും ഹരിത ഇന്ധനത്തിന്റെ ഉപയോഗത്തിലേക്ക് സാവധാനം മാറുന്നതിനും അവികസിത രാജ്യങ്ങൾക്ക് ആവശ്യമായ ഫണ്ട് നൽകാൻ മടി കാണിക്കുന്ന അമേരിക്കപോലുള്ള ശക്തരായ മുതലാളിത്ത സാമ്രാജ്യത്വ ശക്തികളുടെ നിലപാടിൽ മാറ്റം വന്നോ എന്നതാണ് ഉച്ചകോടിയിലുയർന്ന പ്രധാന ചോദ്യം. വികസിതമായ മുതലാളിത്ത സാമ്രാജ്യത്വ രാജ്യങ്ങളിലെ ഊർജ്ജോൽപാദന ഗതാഗതരംഗങ്ങളിലാണ് ഭൂരിഭാഗം ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളും പുറംതള്ളുന്നത്. എന്നാൽ ഈ വല്യേട്ടന്മാർ ഇതിൽ കുറവുവരുത്താൻ തീരെ മനസ്സു വയ്ക്കുന്നില്ല; പകരം താരതമ്യേന കുറഞ്ഞ അളവിൽ ഇവ പുറം തള്ളുന്ന മറ്റു ചെറുരാജ്യങ്ങളെ അവർ താക്കീതു ചെയ്യുകയാണ്. വികസിതവും അവികസിതവുമായ രാജ്യങ്ങൾ ഓരോന്നും നിശ്ചിത സമയംകൊണ്ട് എന്തൊക്കെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ പൂർത്തീകരിക്കണം എന്നതിലും രാജ്യങ്ങൾ മാലിന്യം തള്ളുന്നത് കുറയ്ക്കാനായി എത്ര തുക മുടക്കണം എന്നതിനെ ചൊല്ലിയും സ്ഥിരമായി സംഘർഷത്തിലാണ്. കഴിഞ്ഞ സെപ്തംബറിൽ ഫ്ലോറിഡയിലെ ബിഗ് ബെന്റ് മേഖലയിൽ 150ൽ അധികം പേരുടെ ജീവനെടുത്തുകൊണ്ട് ആഞ്ഞടിച്ച ഹെലിൻ ചുഴലിക്കാറ്റുൾപ്പെടെയുള്ളവയെ ക്കുറിച്ച് നടത്തിയ ഗവേഷണങ്ങൾ, കാലാവസ്ഥ പ്രതിസന്ധിയെക്കുറിച്ച് ഭീകരമായ ചിത്രം നൽകുമ്പോഴും അമേരിക്കൻ പ്രസിഡന്റായ ഡൊണാൾഡ് ട്രംപ് അതിൽനിന്ന് മുഖം തിരിക്കുകയാണ്. പ്രളയത്തെ പ്രതിരോധിക്കുന്നതിലും ഇതേ നയം തന്നെ അദ്ദേഹം തുടരുമോ എന്നതിലും പരിസ്ഥിതിവാദികളാകെ ആശങ്കയിലാണ്.
കാർബൺ വിപണിയിലെ പരാജയം
യുഎൻ അധികാരികൾ പെട്രോ രാജ്യമെന്നറിയപ്പെടുന്ന അസർബൈജാനെ ഉച്ചകോടിയുടെ ആതിഥേയ രാജ്യമാക്കിയതു തുടങ്ങി തടസ്സങ്ങൾ നിറഞ്ഞ പാതയിലൂടെയാണ് സിഒപി 29 നീങ്ങിയത്. നിലവിലുള്ള വ്യവസ്ഥകളിലെ മാറ്റത്തിനു പകരം കമ്പോളത്തിലെ പ്രശ്നങ്ങളുടെ പരിഹാരമായിരുന്നു ഉച്ചകോടിയുടെ ശ്രദ്ധ. എന്താണീ വിപണി അടിസ്ഥാനമാക്കിയ പരിഹാരം? കാർബൺ വിപണിയെയാണ് അത് അടിസ്ഥാനമാക്കുന്നത്. കാർബണിന്റെ ക്രെഡിറ്റുകൾ വിൽക്കുകയും വാങ്ങുകയും ചെയ്യുന്ന സംവിധാനമാണ് കാർബൺ വിപണി.
ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളുടെ ഉദ്വമനം നിർത്തലാക്കുകയോ കുറയ്ക്കുകയോ ചെയ്യുന്ന സ്ഥാപനങ്ങളിൽനിന്നും കാർബൺ ക്രെഡിറ്റുകൾ വാങ്ങി, വ്യക്തികൾക്കോ സ്ഥാപനങ്ങൾക്കോ അവർ നടത്തുന്ന ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്വമനത്തിന് അത് നഷ്ടപരിഹാരമായി നൽകാം! വിപണനം നടത്തുന്ന ഒരു ‘കാർബൺ ക്രെഡിറ്റ്’ എന്നത് ഒരു ടൺ കാർബൺ ഡയോക്സയിഡിനോ മറ്റ് ഹരിതഗൃഹ വാതകത്തിനോ തുല്യമാണ്. അല്ലെങ്കിൽ, ഉപയോഗത്തിൽനിന്നും ഒഴിവാക്കുകയോ കുറക്കുകയോ വേർതിരിച്ചെടുക്കുകയോ ചെയ്യുന്ന മറ്റേതെങ്കിലും ഹരിതഗൃഹ വാതകത്തിന്റെയോ അളവിനും തത്തുല്യമാവാം; എന്നാൽ, അതിന് വ്യാപാര മൂല്യം ഉണ്ടാവില്ല.
ദരിദ്ര രാജ്യങ്ങളിൽനിന്നും വില കുറഞ്ഞ കാർബൺ ക്രെഡിറ്റുകൾ വാങ്ങിക്കൊണ്ട് തങ്ങൾ നടത്തിയിരിക്കുന്ന യഥാർത്ഥ കാർബൺ ബഹിർഗമനത്തിനുള്ള പിഴയെ മറികടക്കുകയാണ് വികസിത സാമ്രാജ്യ രാജ്യങ്ങൾ ചെയ്യുന്നത്. കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന കാരണങ്ങളെ കൈകാര്യം ചെയ്യാതെ തന്നെ ബഹിർഗമനം തട്ടിക്കിഴിക്കാനുള്ള(offset) ‘‘ഗ്രീൻ വാഷിംഗ്’’ എന്ന പേരിലറിയപ്പെടുന്ന പരിപാടിയാണിത്. കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തിന്റെ മൂലകാരണങ്ങൾ തടയാതെ തന്നെ പാരിസ്ഥിതിക ഉത്തരവാദിത്തങ്ങൾ മറികടക്കാൻ കോർപ്പറേറ്റുകളെയും സമ്പന്ന രാഷ്ട്രങ്ങളെയും സഹായിക്കാനുള്ള സംവിധാനമാണ് ഇത്.
കാർബൺ മാർക്കറ്റുകൾ എന്ന മധുരം പുരട്ടി പ്രകൃതിയെത്തന്നെ ഒരു തരത്തിൽ വാണിജ്യവൽക്കരിക്കാനുള്ള ഈ നീക്കത്തിലൂടെ പാരിസ്ഥിതികമായ കാര്യനിർവ്വഹണങ്ങൾ കേവലം സാമ്പത്തിക ഇടപാടായി ചുരുങ്ങുകയാണ്. അമേരിക്ക ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഉത്തരാർദ്ധ ഗോളത്തിലെ സാമ്രാജ്യത്വ മുതലാളിത്ത രാജ്യങ്ങൾ ആഗോളതാപനം കുറക്കാനുള്ള തങ്ങളുടെ ഉത്തരവാദിത്തത്തിൽനിന്നും ഒഴിഞ്ഞു മാറുമ്പോൾ ദക്ഷിണ ഗോളത്തിലെ പാരിസ്ഥിതികമായ തകർച്ചയുടെ ആഘാതം അവിടുത്തെ കൊടിയ ചൂഷണമനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹംതന്നെ ഏറ്റുവാങ്ങേണ്ടി വരുന്നു.
കാർബൺ വിപണികൾ ഫലമില്ലാത്തതും വഞ്ചനാപരവുമാണെന്ന് ശാസ്ത്രീയമായ കോണിൽ പണ്ടുതന്നെ വിമർശിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്വമനത്തിൽ യഥാർത്ഥത്തിൽ കുറവ് വരുത്തുവാൻ ഇത് പരാജയപ്പെടുന്നുവെന്ന് ഗവേഷണങ്ങൾ സ്ഥിരമായി തുറന്നു കാണിക്കുന്നു. കാലാവസ്ഥ വ്യതിയാനത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ കാരണങ്ങളെ-ഫോസിൽ ഇന്ധനത്തെ ആശ്രയിക്കൽ, ഉപഭോക്തൃ സംസ്കാരം, യൂസ് ആന്റ് ത്രോ, അമിതോപയോഗം-നേരിടുന്നതിനുപകരം കാർബൺ വിപണി ഈ മേഖലയിൽ പുരോഗതി നേടുന്നു എന്ന വ്യാജമായ പൊതുബോധം പടർത്തുന്നു.
ആഗോളതാപനം 1.5oC ആയി പരിമിതപ്പെടുത്തണമെന്ന് കാലാവസ്ഥ വ്യതിയാന ഇന്റർ ഗവൺമെന്റൽ പാനൽ (IPCC) വ്യക്തമാക്കുകയുണ്ടായി. കഴിഞ്ഞ ദശാബ്ദങ്ങളിലെ ആഗോളതാപനത്തിന്റെ തോത് രേഖപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ട് അതിൽ കാര്യമായ പുരോഗതി കൈവരിക്കാനായില്ല എന്നതിനാൽ കാർബൺ വിപണി ഒരു പരാജയമാണെന്ന പരാമർശം ഉച്ചകോടിയിൽ ചർച്ചയായില്ല. പകരം ഈ ‘വിപണി’യെ വിപുലീകരിക്കുവാനും അതാണ് കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തിന് പരിഹാരം എന്നുമവർ അവതരിപ്പിക്കുന്നു. മുതലാളിത്ത ആഗോളവൽക്കരണത്തിന്റെയും ഉദാരവൽക്കരണത്തിന്റെയും നിർദ്ദേശങ്ങൾക്ക് അനുസരിച്ചുള്ള ഈ സ്ഥിരീകരണങ്ങൾ അവർക്ക് അസുഖകരമായ ഒരു യാഥാർത്ഥ്യത്തെ അവഗണിക്കാനാണ്: മനുഷ്യാധ്വാനത്തെയും പ്രകൃതിവിഭവങ്ങളെയും നിഷ്കരുണം ചൂഷണം ചെയ്തുള്ള ഈ ലാഭം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നതു വഴിയാണ് മുതലാളിത്തത്തിന്റെ വളർച്ച. അതിനാൽ കാലാവസ്ഥ പ്രതിസന്ധി സാമ്പത്തിക വികസനത്തിന്റെ ഒരു ചെറിയ പാർശ്വഫലമല്ല; മറിച്ച്, മുതലാളിത്ത വ്യവസ്ഥയുടെ സൃഷ്ടിയാണ്.
കാലാവസ്ഥാ നീതിയും നഷ്ടപരിഹാരത്തിന്റെ പ്രശ്നവും
ചില പരിമിതമായ സാമ്പത്തിക ലക്ഷ്യങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യം പൂർത്തീകരിച്ച് 2024 നവംബർ 24ന് അവസാനിച്ച സിഒപി29 ഉച്ചകോടി, പ്രതീക്ഷിച്ച തരത്തിൽ ഹരിതഗൃഹ വാതകങ്ങളുടെ ഉദ്വമനം കുറയ്ക്കാനുള്ള പ്രതിജ്ഞാബദ്ധമായ ഒരു പ്രഖ്യാപനവും നൽകാതെ പരാജയപ്പെട്ടു. രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിലുള്ള അസാധാരണമാം വിധത്തിലുള്ള പിരിമുറുക്കങ്ങൾ അത് പ്രകടമാക്കി. അസർബൈജാൻ പ്രസിഡന്റ് ഇൽഹാം പറഞ്ഞത് എണ്ണയും വാതകവും ‘‘ദൈവത്തിന്റെ സമ്മാനമാണ്’’ എന്നാണ്. കാലാവസ്ഥാ നയതന്ത്രത്തിന്റെ ഭാവിയെക്കുറിച്ച് പരിസ്ഥിതി പ്രവർത്തകരിൽ അത് ആഴത്തിലുള്ള ഉൽക്കണ്ഠ വിതച്ചു. മനുഷ്യനാഗരികതയുടെ നിലനില്പിനെക്കുറിച്ച് ചിന്തിക്കാൻ ആഗോള കുത്തകകൾക്ക് കഴിയില്ലെന്നും തങ്ങളുടെ ലാഭം അനുസ്യൂതം വർദ്ധിപ്പിക്കാനുള്ള ശ്രമത്തിനിടയിൽ ഈ ഭയാനകമായ അവസ്ഥ അവർക്ക് ഒരു വിഷയമേയല്ലെന്നും ഈ ഉച്ചകോടി വെളിവാക്കുന്നു.
പരിസ്ഥിതി ആക്ടിവിസ്റ്റുകളുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ, സിഒപി29 ദക്ഷിണ ഗോളത്തിലെ അവികസിത-വികസ്വര രാഷ്ട്രങ്ങൾക്ക് ഹാനികരമാണ്. കാലാവസ്ഥാനീതിയെക്കുറിച്ച് ധാരാളം വാചാടോപങ്ങൾ ഉണ്ടായിട്ടും പ്രതീകാത്മകമായ ചെറിയ ആനുകൂല്യങ്ങളും പൂർത്തീകരിക്കാത്ത വാഗ്ദാനങ്ങളുമാണ് ബാക്കിവച്ചത്. കടൽ വെള്ളം ഉയർന്നതു വഴി ആഘാതമനുഭവിക്കുന്ന ചെറിയ ദ്വീപു രാജ്യങ്ങൾക്ക് പ്രതിവർഷം 300 ദശലക്ഷം ഡോളറും അവികസിത രാജ്യങ്ങൾക്ക് 2200 ദശലക്ഷം ഡോളറും പിഴയായി നൽകണമെന്നുള്ള നിർദ്ദേശം വർഷങ്ങൾക്കുശേഷവും ഉച്ചകോടി അവഗണിച്ചു. കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തിന് പ്രധാന കാരണക്കാരല്ലാതിരിക്കുന്ന ഈ അവികസിതരാജ്യങ്ങൾക്ക് ഇന്ന് വലിയ ഭാരമാണ് ചുമക്കേണ്ടി വരുന്നത്. പക്ഷേ, അമേരിക്കപോലുള്ള സമ്പന്ന മുതലാളിത്ത രാജ്യങ്ങൾ ഫോസിൽ ഇന്ധനം കുറക്കാനുള്ള ഉത്തരവാദിത്തം ഉപേക്ഷിക്കുകയും സ്വന്തം ലാഭക്കൊതിക്ക് ആക്കം കൂട്ടുകയുമാണ്. ചെറുരാജ്യങ്ങൾക്ക് കാർബൺ പുറന്തള്ളൽ കുറയ്ക്കാനായി നൽകേണ്ട അർഹമായ സാമ്പത്തിക സഹായവും അവർ നിഷേധിക്കുകയാണ്.
കാലാവസ്ഥാ നഷ്ടപരിഹാരം എന്നത് സാമ്പത്തിക സഹായം മാത്രമല്ല; നിലവിലുള്ള പ്രതിസന്ധിയിലേക്ക് നയിച്ച ചരിത്രപ്രക്രിയയുടെയും അനീതിയുടെയും ഉത്തരവാദിത്തത്തോടെയുള്ള ബോദ്ധ്യപ്പെടലും കൂടിയാണ്. ഫോസിൽ ഇന്ധനങ്ങളുടെ അമിതമായ ഉപയോഗത്തിലൂടെ പ്രകൃതിയുടെ ആരോഗ്യം കെടുത്തി, സമ്പത്തു കുന്നു കൂട്ടിയ ധനിക രാഷ്ട്രങ്ങൾ, അവരുണ്ടാക്കിയ പാരിസ്ഥിതികമായ കടത്തിന്റെ ഉത്തരവാദിത്തം ഏറ്റെടുക്കണം. എന്നിട്ടും സിഒപി29 കാലാവസ്ഥാ ധനസഹായത്തിനായി നിർദ്ദേശിച്ച സാമ്പത്തിക സംവിധാനങ്ങൾ തീർത്തും അപര്യാപ്തമായി തുടരുന്നു. ദക്ഷിണാർത്ഥ ഗോളത്തിന്റെ ജീവനാഡിയായി ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്ന, വാർഷികമായി നൽകാമെന്നേറ്റ 100 കോടി ഡോളർ എന്ന വളരെ അപര്യാപ്തമായ തുകയും ഒരു ദശാബ്ദമായി തുടരുന്ന വാഗ്ദാനലംഘനങ്ങളും പ്രഹസനം മാത്രമാണ്.
മനുഷ്യജീവിതത്തെ നിയന്ത്രിക്കുന്ന സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക ഘടനകളിൽ നിന്നും കാലാവസ്ഥ പ്രതിസന്ധിയെ വേർതിരിക്കാനാവില്ല എന്ന വസ്തുത തിരിച്ചറിയാൻ ഉച്ചകോടിക്ക് കഴിഞ്ഞില്ല. നഗരത്തിലെ ജനസംഖ്യ വർദ്ധിക്കുമ്പോൾ അസമത്വം കൂടുതൽ ആഴം വയ്ക്കുന്നു. ദരിദ്രരും പാർശ്വവല്ക്കരിക്കപ്പെട്ടവരും കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തിന്റെ ഏറ്റവും തിക്തമായ ഫലങ്ങളാൽ പുളയുമ്പോൾ സമ്പന്നരാകട്ടെ കാലാവസ്ഥ നിയന്ത്രിക്കപ്പെട്ട ഇടങ്ങളിൽ ഒറ്റപ്പെട്ടുകഴിയുകയാണ്. സിഒപി29ൽ അവതരിപ്പിച്ച മൂർത്തമായ നയങ്ങളിൽ ഇത്തവണ “ആരേയും ഉപേക്ഷിക്കരുത്” എന്ന വാചാടോപം പ്രകടമല്ലായിരുന്നു. കാലാവസ്ഥാ പ്രതിസന്ധിയുടെ ചൂടുള്ള ദ്വീപുകളായി മാറിയ ആധുനിക നഗരങ്ങളിലെ സാമൂഹിക ഘടനതന്നെ അസമത്വത്താൽ കീറി മുറിക്കപ്പെടുന്നു-സമ്പന്നർ എയർ കണ്ടീഷൻ പോലുള്ള സംവിധാനത്തിൽ സ്വയം സംരക്ഷിക്കുന്നു; ദരിദ്രരാകട്ടെ, ആഗോള താപനത്തിലും മോശമായ കാലാവസ്ഥയിലും അഭൂതപൂർവ്വമായ അന്തരീക്ഷ മലിനീകരണം സൃഷ്ടിക്കുന്ന നരകാവസ്ഥയിലും ഉഴലുന്നു. വൻകിട രാജ്യങ്ങൾ വൻ വാണിജ്യ നേട്ടം കൊയ്യുന്ന, കാർബൺ ഉദ്വമനത്തിന്റെ പ്രധാന സ്രോതസ്സായ വിനോദ സഞ്ചാര വികസനത്തെക്കുറിച്ച് കാലാവസ്ഥ ചർച്ചകളിൽ പാടെ അവഗണിച്ചു. അതുണ്ടാക്കുന്ന പാരിസ്ഥിതിക ആഘാതം നിഷേധിച്ചു കൂടാ. കോവിഡ് ദിനങ്ങൾക്കുമുൻപുള്ള അവസ്ഥയിലേക്ക് 90% ടൂറിസവും തിരിച്ചു വന്നത് ആഗോള സാമ്പത്തിക രംഗത്ത് ആധിപത്യം പുലർത്തുന്ന മുതലാളിത്ത ശക്തികളുടെ മുൻഗണനകളെ എടുത്തു കാണിക്കുന്നുണ്ട്. ടൂറിസത്തിന്റെ മേഖലയിലെ കാർബൺ കാൽപ്പാടുകൾ അംഗീകരിച്ചുവെങ്കിലും അതിന്റെ ആഘാതം കുറയ്ക്കാനുള്ള നടപടികളൊന്നും വാഗ്ദാനം ചെയ്യാൻ സമ്മേളനം കൂട്ടാക്കിയില്ല.
വിനോദ സഞ്ചാര വ്യവസായത്തിന്റെ സുസ്ഥിരമല്ലാത്ത സമ്പ്രദായങ്ങൾ-വില കുറഞ്ഞ വിമാന സർവ്വീസ്, ആഡംബര യാത്രകൾ തുടങ്ങിയവ- ലാഭത്തിനു മുൻഗണന നൽകുന്ന ഒരു ആഗോള സാമ്പത്തിക വ്യവസ്ഥയുടെ വൈരുദ്ധ്യങ്ങളാണ് പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്നത്. ടൂറിസം, ഫോസിൽ ഇന്ധന ഖനനം പോലെ പാരിസ്ഥിതിക സംതുലനാവസ്ഥയിലോ സാമൂഹിക ക്ഷേമത്തിലോ ആശങ്കയില്ലാത്ത ലാഭാധിഷ്ഠിത ഏർപ്പാടാണ്. ശതകോടികൾ ഉന്നംവയ്ക്കുന്ന ടൂറിസത്തിന്റെ ഹ്രസ്വകാല സാമ്പത്തിക നേട്ടങ്ങൾ ദീർഘകാലത്തെ പാരിസ്ഥിതിക ചെലവുകളുമായി-തിങ്ങി നിറഞ്ഞ നഗരങ്ങൾ, ക്ഷയിച്ച വിഭവങ്ങൾ, മലിനമായ ആവാസ വ്യവസ്ഥകൾ-ഒട്ടും സമവായത്തിലല്ല. ആഗോള സാമ്പത്തിക വ്യവസ്ഥയിൽ ഘടനാപരമായ മാറ്റങ്ങൾ വരാതെ-അത് ടൂറിസത്തിലായാലും മറ്റ് വ്യവസായങ്ങളിലായാലും-കാലാവസ്ഥ ാ വ്യതിയാനത്തിൽ എന്തെങ്കിലും പുരോഗതി കൈവരിക്കാൻ കഴിയില്ല. ആഗോളതാപനം ലഘൂകരിക്കാനും അതുമായി പൊരുത്തപ്പെടാനുള്ള പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഉപരിപ്ലവമായി മാത്രം തുടരും. അതിനാൽ ഉദ്വമനം കുറയ്ക്കാനായി സാങ്കേതിക പരിഹാരങ്ങൾ മാത്രം മതിയാവില്ല. പരിസ്ഥിതി നശീകരണത്തിന് കാരണമാവുന്ന സാമൂഹികവും സാമ്പത്തികവുമായ അസമത്വങ്ങളുംകൂടെ അത് അഭിസംബോധന ചെയ്യണം.
മനുഷ്യനിർമ്മിതമായ കാലാവസ്ഥ പ്രതിസന്ധിയെ കുറിച്ച് ഒരു മാർക്സിസ്റ്റ് വിമർശനം
ഇന്നത്തെ ഏറ്റവും വികസിതമായ പ്രത്യയശാസ്ത്രമായ മാർക്സിസം-ലെനിനിസത്തിലൂന്നിക്കൊണ്ടുള്ള ശാസ്ത്രീയ സമീപനത്തിൽ വീക്ഷിക്കുമ്പോൾ കാലാവസ്ഥാ പ്രതിസന്ധി എന്നത് കേവലം പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിന്റെയോ സാങ്കേതിക നവീകരണത്തിന്റെയോ വിഷയം മാത്രമല്ല, മറിച്ച് മുതലാളിത്തത്തിൽ അന്തർലീനമായിരിക്കുന്ന ലാഭാര്‍ത്തിയുടെ അനന്തരഫലമാണ്. ലാഭത്തിനുവേണ്ടിയും നിരന്തരമായി ലാഭം വർദ്ധിപ്പിക്കുവാൻ വേണ്ടിയും നിലകൊള്ളുന്ന മുതലാളിത്തം മനുഷ്യശക്തിയുടെയും പ്രകൃതി വിഭവങ്ങളുടെയും കൊടിയ ചൂഷണമാണ് നടത്തുന്നത്. പ്രകൃതിയെ വാണിജ്യവത്കരിക്കുന്ന ഈ പ്രക്രിയയുടെ ഉദാഹരണങ്ങളാണ് കാർബൺ വിപണിയും കാർബൺ ക്രഡിറ്റും. പ്രകൃതിയാകെ ഒരു കൂട്ടം ഇടപാടുകളായി ചുരുങ്ങുന്നു. എല്ലാത്തിനെയും അത് വിപണി മൂല്യത്തിൽ അളക്കുന്നു. അതേസമയം ചൂഷണത്തിന്റെ പാരിസ്ഥിതിക ചെലവുകൾ മറ്റുള്ളവരുടെ ചുമലിൽ വച്ചുകെട്ടുന്നു.
വ്യവസ്ഥാപിതമായി നിലനിൽക്കുന്ന അപരിഹാര്യമായ സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധിയിൽ സാമ്രാജ്യത്വ- മുതലാളിത്ത ശക്തികൾ കുടുങ്ങിക്കിടക്കുകയാണ്. അവരുടെ അനിവാര്യമായ നാശത്തിന്റെ നാളുകൾ നീട്ടിക്കൊണ്ടു പോകാനാണ് തീവ്രമായി ശ്രമിക്കുന്നത്. ജനങ്ങളുടെയും മനുഷ്യ നാഗരികതയുടേയും നിലനിൽപ്പിന് ഗുരുതരമായ ഭീഷണി ഉയർത്തുന്ന പ്രവൃത്തികൾക്ക് ഇത് വഴിയൊരുക്കുകയാണ്. ഉദാഹരണത്തിന്, കാലാവസ്ഥ പ്രതിസന്ധിയില്‍ ടൂറിസത്തിന്റെ പങ്ക് സിഒപി29ല്‍ ഒരു പ്രധാന പ്രശ്നമായി ഉയർത്തപ്പെടുകയുണ്ടായി.
ലാഭം വർദ്ധിപ്പിക്കാനുള്ള മുതലാളിത്തത്തിന്റെ ത്വരയാണ് മനുഷ്യന്റെയും പ്രകൃതിയുടെയും നാശത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്നത് എന്നത് വ്യക്തമാവുകയാണ്. കാലാവസ്ഥാ പ്രതിസന്ധിയിൽ ചരിത്രത്തിലുടനീളം ഉദ്വമനത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗത്തിനും കാരണക്കാരായ സമ്പന്നരാജ്യങ്ങൾ ആഗോള വിഭവങ്ങളുടെ പുറത്ത് ആധിപത്യം പുലർത്തുന്നത് തുടരുകയാണ്. താരതമ്യേന അവികസിതമായ ദക്ഷിണാർത്ഥ ഗോളം ഈ ആഘാതം മുഴുവൻ ഏറ്റുവാങ്ങേണ്ടി വരുന്നു. ഈ വൈരുദ്ധ്യങ്ങള്‍ പരിഗണിക്കാതെ കാർബൺ വിപണിയുടെ വികാസത്തിനും മുതലാളിത്ത വളർച്ചയുടെ മാതൃകകൾക്കുംവേണ്ടിയാണ് സിഒപി29 നിലകൊള്ളുന്നത്.
നിർണ്ണായകമായ കാലാവസ്ഥാ പ്രതിസന്ധിയുടെ കാര്യത്തില്‍ കുറ്റകരമായ അവഗണന
ബാക്കുവിൽ നൽകിയ വാഗ്ദാനങ്ങൾ ആത്യന്തികമായി അർത്ഥവത്തായ പ്രവർത്തനങ്ങളായി രൂപാന്തരപ്പെടുമോ എന്നതാണ് സിഒപി29ന്റെ ഭാഗധേയം നിർണ്ണയിക്കുന്നത്. എന്നാലും ഉച്ചകോടിയിൽ അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ട വസ്തുതകളുടെ വെളിച്ചത്തിൽ പുരോഗതിയുടെ സാദ്ധ്യത വളരെ കുറവാണ്. വികസ്വരരാഷ്ട്രങ്ങൾക്ക് നൽകുന്ന സാമ്പത്തിക വാഗ്ദാനങ്ങൾ അപര്യാപ്തമാണ്. നിയന്ത്രിക്കാനാവാത്ത പ്രഹസനങ്ങളായി കാർബൺ വിപണികൾ തുടരുകയാണ്. സാങ്കേതിക പരിഹാരങ്ങളായി നിർദ്ദേശിക്കുന്നവ ഗുണമുണ്ടാക്കുന്നില്ലെന്നു മാത്രമല്ല; സാമൂഹിക അസമത്വങ്ങൾ പെരുക്കുകയാണ്.
അന്തിമ വിശകലനത്തിൽ കാലാവസ്ഥ പ്രതിസന്ധി ഒരു വിദൂര ഭീഷണിയല്ല, സമൂലവും പരിവർത്തനാത്മകവുമായ മാറ്റം ആവശ്യപ്പെടുന്ന ഒരു വർത്തമാനകാല യാഥാർത്ഥ്യമാണ്. സിഒപി29 വച്ചുനീട്ടുന്ന തട്ടിപ്പുനിറഞ്ഞ പ്രതീക്ഷകൾ ജനങ്ങൾക്കും ഭൂമിക്കുംമേൽ ലാഭത്തിനും മേൽക്കോയ്മക്കും മുൻഗണന നൽകിയ അന്താരാഷ്ട കാലാവസ്ഥ ഉച്ചകോടികളുടെ നീണ്ട ചരിത്രത്തിലെ മറ്റൊരദ്ധ്യായം മാത്രമാണ്. പാരിസ്ഥിതിക തകർച്ച ഒഴിവാക്കാൻ മുതലാളിത്തത്തിന്റെ അന്തർലീനമായ വൈരുദ്ധ്യങ്ങളെ നാം നേരിട്ടേ പറ്റൂ. അതുവരെ ശക്തരായ സാമ്രാജ്യത്വ-മുതലാളിത്ത ശക്തികൾ നമ്മെ ഈ തകർച്ചയിലേക്ക് നയിച്ച ചൂഷണവ്യവസ്ഥയെ നിലനിർത്താനുള്ള ശ്രമങ്ങള്‍ തുടര്‍ന്നു കൊണ്ടേയിരിക്കും.